بایگانی برچسب برای: vsa dhv

واتسون، کابوس آزمون تورینگ!

واتسون را که به‌طور حتم به خاطر می‌آورید؟ ماشین ساخت آی‌بی‌ام که در سال 2011 با شکست دادن رقبای انسانی خبره در بازی Jeopardy سر‌و‌صدای زیادی به پا کرد. این ماشین به عنوان یکی از مدرن‌ترین نمونه‌های ماشین‌های هوشمند امروزی می‌تواند مورد بسیار خوبی برای بررسی وضعیت آزمون تورینگ در جهان امروز به شمار می‌رود.

خبر بد این است که واتسون آزمون تورینگ را با موفقیت پشت سر نگذاشته است و با تعاریف کلاسیک، به هیچ عنوان ماشین هوشمندی به شمار نمی‌آید. اما این باعث نمی‌شود تا این ماشین، انقلابی در حوزه هوش مصنوعی محسوب نشود. ماهنامه ساینتیفیک امریکن در شماره ماه مارس 2011 و کمی پس از موفقیت واتسون در Jeopardy مصاحبه‌ای را با استفن بیکر، روزنامه‌نگاری که در فرآیند ساخت واتسون با تیم آی‌بی‌ام همراه بود انجام داد که در آن بیکر به نکات جالبی در رابطه با وضعیت کنونی هوش مصنوعی اشاره می‌کند. بیکر ابتدا در پاسخ به این پرسش که چگونه واتسون دنیای هوش مصنوعی را تغییر داده، می‌گوید: «رؤیای اولیه در مورد هوش مصنوعی هیچ‌گاه به ثمر نرسید. در واقع دانشمندان پس از چندین دهه تحقیق، به این نتیجه رسیدند که ساخت سیستمی شبیه به مغز انسان، خیلی سخت‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شد.

حتی واتسون نیز که انسان را در Jeopardy شکست داد، به این رؤیا چندان نزدیک نشده است. با این حال، در عرض 15 سال گذشته پیشرفت‌های خیره‌کننده‌ای در جنبه‌های کاربردی هوش مصنوعی صورت گرفته است. راهبردهای آماری برای شبیه‌سازی بعضی جنبه‌های آنالیز انسانی توانسته سیستم‌هايی کاربردی را در اختیار مردم قرار دهد که در هر زمینه‌ای، از دیپ بلو گرفته تا نت فلیکس، آمازون و گوگل زندگی ما را قبضه کرده‌اند.» بیکر سپس در مورد واتسون می‌گوید: «موضوع جدید درباره واتسون، راهبرد تماماً عمل‌گرای آن است. این ماشین روش‌های مختلفی را برای پاسخ به یک پرسش امتحان می‌کند. در اینجا راهبرد درست یا نادرست وجود ندارد بلکه واتسون در طول زمان یاد می‌گیرد تا چه زمانی به کدام روش تکیه کند. به نوعی می‌توان گفت در جنگ بین راهبردهای مختلف در هوش مصنوعی واتسون به مانند یک ندانم‌گرا (آگنوستیسیست) عمل می‌کند. جنبه جدید دیگر، توانایی بالای این ماشین در فهم زبان انگلیسی است. توانایی‌ای که به عقیده من از تمرین داده شدن این سیستم با دیتاست‌های عظیم ناشی شده است و با وجود خیره‌کننده بودن، یک روش جدید و بکر به شمار نمی‌‌‌آید.» بیکر سپس به توضیح مقایسه واتسون با مغز انسان پرداخته و می‌گوید: «تیم آی‌بی‌ام در هنگام برنامه‌ریزی واتسون توجه چنداني به ساختار مغز انسان نداشته است.

به عقیده من واتسون محصول واقعی مهندسی است‌: استفاده از فناوری‌های موجود برای ساخت ماشینی با ویژگی‌های مشخص در زمانی خاص.» بیکر سپس اضافه می‌کند: «با این حال من شباهت‌هایی را در شیوه تفکر واتسون و انسان‌ها مشاهده می‌کنم که البته به این دليل نیست که ما از یک طراحی یکسان سود می‌بریم، بلکه ما در واقع به دنبال حل مسائلی یکسان هستیم. به عنوان مثال، برخلاف بسیاری از کامپیوترها واتسون برای عدم قطعیت برنامه‌ریزی شده است. این سیستم هیچ‌گاه از جوابی که می‌دهد صد درصد مطمئن نیست بلکه در مورد آن شک و تردید دارد. این برای ماشینی که قرار است با زبان انسان‌ها ارتباط برقرار کند، راهبردی هوشمندانه به شمار می‌رود.»

بیکر در ادامه به نقاط قوت واتسون در درک زبان انگلیسی و جست‌وجوی سریع میان حجم عظیمی از داده‌ها اشاره کرده و اذعان می‌کند که چنین سیستمی می‌تواند به راحتی در زمینه‌های دیگری که حالت پرسش و پاسخ دارند، مانند حوزه بهداشت و درمان، به کار گرفته شود. نکته‌ای که بیکر بارها و بارها در این مصاحبه به آن اشاره می‌کند، این است که واتسون در واقع توانایی استدلال چندانی ندارد و این یکی از تفاوت‌های اصلی آن با بسیاری از سیستم‌های موجود هوش مصنوعی است. می‌توان این موضوع را به این صورت خلاصه کرد که طبق تعاریف سنتی هوشمندی، واتسون به هیچ عنوان هوشمند به شمار نمی‌آید چراکه ماشینی است با توانایی‌های بسیار محدود که به هیچ عنوان نمی‌تواند استدلال‌های پیچیده را مدیریت کند. با این حال، تلفیق قدرت جست‌وجوی بهینه اطلاعات و توانایی بالا در درک زبان انسانی، واتسون را به انقلابی در هوش مصنوعی تبدیل کرده که می‌تواند در زمانی کوتاه پاسخ‌هایی را تولید کند که ارائه آن‌‌ها از قدرت انسان خارج است.

بیکر در پایان مصاحبه می‌گوید: «می‌توان بحث را به این صورت خلاصه کرد که واتسون در واقع چیزی غیر از آمار تولید نمی‌کند.» وی ادامه می‌دهد: «با این حال، چنین پیشرفت‌هایی درس بزرگی به ما می‌دهد و آن این است که برای موفقیت در اقتصاد دانش، افراد باید از دانسته‌هایشان استفاده کرده و به ایده‌های نوین دست یابند. در غیر این صورت آن‌ها می‌توانند خیلی راحت با ماشین‌ها جایگزین شوند.» نکته‌ای که بیکر به آن اشاره می‌کند، بیشتر از آن که برای دانشمندان علوم کامپیوتر جذاب باشد، موضوع مطالعات مربوط به نیروی کار انسانی است. هوش مصنوعی کاربردی می‌تواند ماشین‌هایی مانند واتسون را طراحی کند که شاید در تعریف تورینگ هوشمند شمرده نشوند، اما توانایی کند و کاو حجم بسیار عظیمی از داده‌ها و ارائه اطلاعاتی مفید از آن‌ها در زبان انسان را در چنته دارند. بدون هیچ تعارفی حداقل در زمینه‌های خدماتی، بسیاری از شغل‌ها می‌توانند خیلی راحت با کامپیوترهایی ارزان قیمت جایگزین شوند.

این همان چیزی است که مدیران Diapers.com را به سمت اداره کل سیستم انبار به دست روبات‌ها سوق می‌دهد. یا فدکس را قانع می‌کند که می‌توان تعداد اپراتورهای شرکت را به حداقل رسانده و از ماشین‌هایی برای خدمات‌رساني به تماس‌های مشتریان استفاده کرد. چندین دهه قبل، انسان‌ها می‌ترسیدند روزی ماشین‌ها آن قدر هوشمند شوند که کنترل انسان‌ها را در دست گیرند. با این حال نزدیک به سی سال قبل و با شروع زمستان هوش مصنوعی، این ترس معنای سنتی خود را از دست داد و هم‌اکنون توانسته به شیوه‌ای جدید خود را وارد زندگی انسان‌ها کند. حقیقت تلخی در پس‌زمینه ماشین‌هایی مانند واتسون وجود دارد‌: بسیاری از کارهایی که تصور می‌کنیم هوشمندی انسان‌محورمان، ما را قادر به انجامشان می‌سازد در واقع آن‌قدر‌ها هم از نظر ماشین‌ها کار پیچیده‌ای به شمار نمی‌آید. اگر باور ندارید، می‌توانید از مبادله‌گران سنتی بورس در حوالی وال‌استریت سراغی بگیرید.

آينده

رابرت فرنچ، دانشمند علوم شناختی در مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه در رابطه با آینده آزمون تورینگ می‌گوید: «دو پیشرفت مهم در حوزه فناوری اطلاعات می‌تواند آزمون تورینگ را از بازنشستگی خارج کند. اول دسترسی بسیار گسترده به داده‌های خام؛ از فیدهای ویدیویی گرفته تا محیط‌های کاملاً صوتی و از مکالمه‌های عادی تا اسناد فنی. چنین اطلاعاتی در هر زمینه‌ای که به مغز انسان خطور می‌کند به صورت گسترده در دسترس هستند. پیشرفت دوم ایجاد روش‌های پیشرفته جمع‌آوری، مدیریت و پردازش این مجموعه غنی از داده‌ها است.»

البته توسعه یک سیستم به وسیله بارور‌کردن آن با مجموعه‌ای وسیع از داده‌ها و روش‌های کسب اطلاعات مفید از چنین داده‌هایی، شاید خیلی شبیه به سیستم یادگیری انسان نباشد، اما ممکن است در نهایت به سیستمی منجر شود که در همه زمینه‌ها، رفتاری انسانی از خود بروز دهد.  همان‌طور که در بخش دوم مقاله مشاهده کردید، دنیای امروز هوش مصنوعی چندان به ساخت ماشینی که انسان را شبیه‌سازی کند، علاقه‌مند نیست بلکه انقلاب جدید هوش مصنوعی نگاه به راهبردهای کاربردی‌تری دارد. در این راهبردهای جدید لزومی دیده نمی‌شود تا ماشین، رفتاری انسانی از خود نشان بدهد. در مقابل ماشین با منطق‌کاری خود که در مواردی کاملاً با مدل انسانی آن متفاوت است، کار کرده و با استفاده از داده‌های فراوان، الگوریتم‌های احتمالاتی و قدرت پردازشی بالا، سعی در انجام کارهایی دارد که انسان‌ها از انجام آن ناتوانند.

با این حال، هنوز هم رؤیای ساخت ماشینی انسان نما برای انسان به صورت معمایی جذاب و البته بسیار سخت باقی مانده است. همه ما سال‌ها تصویر این رؤیا را در فیلم‌های هالیوودی تماشا کرده‌ایم و هر‌چند در واقعیت، رسیدن به آن نقطه خیلی سخت‌تر از آن چیزی بود که تورینگ و دیگر پیشگامان هوش مصنوعی تصور می‌کردند، اما پیشرفت‌هایی مانند ساخت واتسون، ماشینی که می‌تواند زبان انسانی را به خوبی تحليل کند، همچنان محققان را به آینده امیدوار می‌کند. پیشرفت چنین پروژه‌هایی به‌شدت وابسته به تعهد دولت‌ها و سرمایه‌ای است که آنان در اختیار مؤسسات تحقیقاتی قرار می‌دهند زیرا به دلیل فاصله چنین تحقیقاتی از حوزه کاربرد، از نظر اقتصادی نمی‌توان آن‌ها را یک سرمایه‌گذاری منطقی قلمداد کرد. آینده پر از شگفتی‌هایی است که ما انتظارش را نداریم اما مسیر تا به همین جا نیز به حد کافی لذت‌بخش بوده است که دغدغه آینده، ما را از ادامه راه دلسرد نکند.


نظریه و آزمون تورینگ (هوش مصنوعی)

 

نظریه و آزمون تورینگ

بیش از نیم قرن پیش، هنگامی که هنوز هیچ تراشه‌ سیلیکونی‌ای ساخته نشده بود، آلن تورینگ یکی از بحث ‌بر‌انگیزترین پرسش‌های فلسفی تاریخ را پرسید. او گفت آیا ماشین می‌تواند فکر کند و اندکی بعد کوشید به پیروی از این قاعده که هر ادعای علمی باید از بوته آزمایش سربلند بیرون بیاید، پرسش فلسفی خود را با یک آزمایش ساده و در عین حال پیچیده جایگزین کند. او پرسید آیا یک ماشین یک کامپیوتر می‌تواند بازی تقلید را با موفقیت پشت سر بگذارد.
آیا ماشین می‌تواند از انسان چنان تقلید کند که در یک آزمون محاوره‌ای نتوانیم تفاوت انسان و ماشین را تشخیص دهیم. او در سال ۱۹۵۰ براساس محاسباتی تخمین زد که ۵۰ سال بعد کامپیوتری با یک میلیارد بیت حافظه خواهد توانست به موفقیت‌هایی در این زمینه دست پیدا کند. اکنون که در نیمه سال ۲۰۰۸ میلادی هستیم، حتی هشت سال بیشتر از زمانی که او لازم دانسته بود، هنوز هیچ ماشینی نتوانسته است از بوته آزمون تورینگ با موفقیت خارج شود. در سال ۲۰۰۰ مفهوم هوش مصنوعی برای هیچ‌کس غیر قابل باور نبوددر این مقاله نگاهی داریم به سیر تحولاتی که پس از این پرسش تاریخی در دنیای علم و مهندسی به‌وقوع پیوستند. یکی از جالب‌ترین و هیجان‌انگیزترین پرسش‌هایی که تاکنون تاریخ فلسفه به خود دیده این پرسش است که آلن تورینگ فیلسوف و ریاضیدان انگلیسی در سال ۱۹۵۰ طی مقاله‌ای به نام: Computing Machinery and Intelligence یا {ماشین محاسباتی و هوشمند} مطرح کرد او پرسید آیا ماشین می‌تواند فکر کند. خود تورینگ نتوانست پاسخ قطعی این پرسش را پیدا کند. اما برای یافتن پاسخ مناسب در آینده یک راهبرد خلاقانه پیشنهاد کرد.

او آزمونی طراحی کرد که خود، آن را بازی تقلید نامید. او آزمون بازی تقلید را چنین شرح داد: یک پرسشگر- یک انسان- همزمان در حال گفت‌وگو با دو نفر است. هر یک از این دو نفر در اتاق‌های جداگانه قرار گرفته‌اند و پرسشگر نمی‌تواند هیچیک از آنها را ببیند یکی از این دو نفر انسان است و دیگری یک ماشین یعنی یک کامپیوتر. پرسشگر باید با این دو نفر شروع به گفت‌وگو کند و بکوشد بفهمد کدا‌میک از این دو، انسان است و کدامیک ماشین. اگر کامپیوتر بتواند طوری جواب دهد که پرسشگر نتواند انسان را از ماشین تمیز دهد آنگاه می‌توان ادعا کرد که این ماشین هوشمند است. تورینگ برای آسان‌کردن شرایط این آزمون و پرهیز از پیچیدگی‌های اضافی آن را به محاوره‌ای متنی و روی کاغذ محدود کرد تا مجبور به درگیر شدن با مسائل انحرافی مانند تبدیل متن به گفتار شفاهی و تنظیم تن صدا و لهجه نباشیم.او همچنین بر اساس یک سری محاسبات پیش‌بینی کرد که ۵۰ سال بعد یعنی در سال ۲۰۰۰ انسان قادر خواهد بود کامپیوترهایی بسازد که در یک گفت‌وگوی پنج‌ دقیقه‌ای، فقط ۷۰درصد پرسشگرها بتوانند کشف کنند که در حال گفت‌وگو با یک انسان هستند یا یک ماشین. او برخورداری از یک میلیارد بیت حافظه (۱۲۵ میلیون بایت- حدود ۱۲۰ مگابایت) را یکی از مشخصه‌های اصلی این کامپیوتر دانست.تورینگ همچنین در این مقاله یک سری استدلال‌های مخالف با نظریه و آزمون خود را مطرح کرد و کوشید به آنها پاسخ دهد، تصور اینکه ماشین‌های هوشمندی ساخته شوند که بتوانند فکر کنند وحشتناک است. تورینگ در پاسخ می‌گوید این نکته‌ای انحرافی است، زیرا بحث اصلی او بایدها و نبایدها نیست بلکه بحث درباره ممکن‌هاست.

دیگر اینکه، ادعا می‌شود محدودیت‌هایی درباره نوع پرسش‌هایی که می‌توان از کامپیوتر پرسید وجود دارد، زیرا کامپیوتر از منطق خاصی پیروی می‌کند. اما تورینگ در پاسخ می‌گوید:‌ خود انسان هنگام گفت‌وگو پرغلط ظاهر می‌شود و نمی‌توان گفتار هر انسانی را لزوما منطقی کرد. او پیش‌بینی کرد که منشأ اصلی هوشمندی ماشین فرضی او، حافظه بسیار زیاد و سریعی است که یک کامپیوتر می‌تواند داشته باشد. بنابراین از نگاه تورینگ، ماشین همچون کامپیوتر Deep Blue که کاسپاروف، قهرمان شطرنج را شکست داد، می‌تواند یک ماشین هوشمند تلقی شود. در عین حال تورینگ این نظر را که {آزمون مورد بحث معتبر نیست، زیرا انسان دارای احساسات است و مثلا موسیقی دراماتیک می‌سازد} رد کرد و گفت: هنوز هیچ سند قابل قبولی وجود ندارد که ثابت کند فقط ما انسان‌ها دارای احساسات هستیم، زیرا مشخص نیست مفهوم دقیق این واژه به لحاظ علمی چیست.

در سال ۱۹۵۶ جان مک‌ کارتی، یکی از نظریه‌پردازان پیشگام این نظریه در آن زمان، اصطلاح (هوشمند مصنوعی) را برای اولین‌بار در نخستین کنفرانسی که به این موضوع اختصاص یافته بود، به کار برد. او همچنین زبان‌ برنامه‌نویس Lisp را ابداع کرد که در همین زمینه کاربرد دارد. دانشمندان بعدا این تاریخ را به عنوان تاریخ تولد علم هوش مصنوعی انتخاب کردند. تقریبا در همان زمان جان فون نیومان نظریه بازی‌ها را معرفی کرد. این نظریه نقش موثری در پیشبرد جنبه‌های نظری و علمی هوش مصنوعی داشت. چند سال بعد، در سال ۱۹۶۸ آرتور سرکلارک، در رمان معروف خود، یعنی اودیسه فضایی ۲۰۰۱ اصطلاح (آزمون تورینگ) را به جای (بازی‌ تقلید)‌ سر زبان‌ها انداخت. از زمانی که تورینگ این فرضیه را مطرح کرده است، هزاران دانشمند با هدف ساختن ماشینی که بتواند آزمون تورینگ را با موفقیت تمام کند، دست به کار شده‌اند. اما هنوز کسی موفق نشده است چنین ماشینی بسازد و پیش‌بینی تورینگ هم درست از آب در نیامده است.

● چالش‌های بنیادین هوش مصنوعی 

البته امروزه هوش مصنوعی به واقعیت نزدیک شده است و تقریبا می‌توان گفت وجود دارد اما دلایل اصلی متعددی وجود دارد که نشان می‌دهند چرا هنوز شکل تکامل یافته هوش که تورینگ تصور می‌کرد، به وقوع نپیوسته است. یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح در این زمینه، موضوع شبیه‌سازی است. غالبا پرسیده می‌شود آیا صرف اینکه ماشین بتواند نحوه صحبت کردن انسان را شبیه‌سازی کند، به معنی آن است که هوشمند است؟ به عنوان مثال، شاید شما هم درباره روبات‌های نرم‌افزاری که می‌توانند چت کنند چیزهایی شنیده باشید. این روبات‌ها از روش‌های تقلیدی استفاده می‌کنند و به تعبیری نمونه مدرن و اینترنتی آزمون تورینگ هستند. مثلا روبات Eliza یکی از اینهاست. این روبات را ژزف وایزن‌بام، یکی دیگر از پژوهشگران نامدار این حوزه اختراع کرد. الیزا در برخی مکالمات ساده می‌تواند طرف مقابل خود را به اشتباه بیندازد طوری که مخاطب ممکن است فکر کند در حال گپ‌زدن با یک انسان است. البته الیزا هنوز نتوانسته است آزمون تورینگ را با موفقیت پشت سر بگذارد.

 

● شاخه‌های علم هوش مصنوعی 

امروزه دانش مدرن هوش مصنوعی به دو دسته تقسیم می‌شود:‌چ
ا) هوش مصنوعی سمبلیک یا نمادین Symbolic Ai
۲) هوش غیر سمبلیک یا پیوندگرا Connection Ai
هوش مصنوعی سمبلیک از رهیافتی مبتنی بر محاسبات آماری پیروی می‌کند و اغلب تحت عنوان «یادگیری ماشین» یا Machune Learning طبقه‌بندی می‌شود. هوش سمبلیک می‌کوشد سیستم و قواعد آن را در قالب سمبل‌ها بیان کند و با نگاشت اطلاعات به سمبل‌ها و قوانین به حل مسئله بپردازد. در میان معروف‌ترین شاخه‌های هوش مصنوعی سمبلیک می‌توان به سیستم‌های خبره (Expert Systems) و شبکه‌های Bayesian اشاره کرد. اما هوش پیوندگرا متکی بر یک منطق استقرایی است و از رهیافت «آموزش/ بهبود سیستم از طریق تکرار» بهره می‌گیرد. این آموزش‌ها نه بر اساس نتایج و تحلیل‌های دقیق آماری، بلکه مبتنی بر شیوه آزمون و خطا و «یادگیری از راه تجربه»‌ است. در هوش مصنوعی پیوندگرا، قواعد از ابتدا در اختیار سیستم قرار نمی‌گیرد، بلکه سیستم از طریق تجربه، خودش قوانین را استخراج می‌کند.
متدهای ایجاد شبکه‌های عصبی (Network Neural) و نیز به کارگیری منطق فازی (Fuzzy Logic) در این دسته قرار می‌گیرد.برای درک بهتر تفاوت میان دو شیوه به یک مثال توجه کنید. فرض کنید می‌خواهیم یک سیستم OCR بسازیم. سیستم OCR نرم‌افزاری است که پس از اسکن کردن یک تکه نوشته روی کاغذ می‌تواند متن روی آن را استخراج کند و به کاراکترهای متنی تبدیل نماید. بدیهی است که چنین نرم‌افزاری به نوعی هوشمندی نیاز دارد. این هوشمندی را با دو رهیافت متفاوت می‌توان فراهم کرد. اگر از روش سمبلیک استفاده کنیم، قاعدتا باید الگوی هندسی تمام حروف و اعداد را در حالت‌های مختلف در بانک اطلاعاتی سیستم تعریف کنیم و سپس متن اسکن‌شده را با این الگوها مقایسه کنیم تا بتوانیم متن را استخراج نماییم.روش دوم یا متد «پیوندگرا» این است که سیستم هوشمند سمبلیک درست کنیم و متن‌های متعددی را یک به یک به آن بدهیم تا آرام‌آرام آموزش ببیند و سیستم را بهینه کند.
در اینجا سیستم هوشمند می‌تواند مثلا یک شبکه عصبی یا مدل مخفی مارکوف باشد. در این شیوه سمبل‌ها پایه هوشمندی نیستند، بلکه فعالیت‌های سلسله اعصاب یک شبکه و چگونگی پیوند میان آنها مبنای هوشمندی را تشکیل می‌دهند. در طول دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ به دنبال ابداع اولین برنامه نرم‌افزاری موفق در گروه سیستم‌های مبتنی بر دانش (Knowledge- based) توسط جوئل موزس، سیستم‌های هوش سمبلیک به یک جریان مهم تبدیل شد. ایده و مدل‌های شبکه‌های عصبی ابتدا در دهه ۱۹۴۰ توسط «Walter pittsWarren McCulloch» معرفی شد.

سپس در دهه ۱۹۵۰ کارهای روزنبالت (Rosenblatt) در مورد شبکه‌های دو لایه مورد توجه قرار گرفت. در دهه ۱۹۴۷ الگوریتم backpropagation توسط Werbos معرفی شد ولی متدولوژی شبکه‌های عصبی عمدتا از دهه ۱۹۸۰ به این سو رشد زیادی کرد و مورد استقبال دانشمندان قرار گرفت. منطق‌ فازی ابتدا توسط پروفسور لطفی‌زاده،‌ در سال ۱۹۶۵ معرفی شد و از آن زمان به بعد توسط خود او و دیگر دانشمندان دنبال شد.در دهه ۱۹۸۰ تلاش‌های دانشمندان ژاپنی برای کاربردی کردن منطق فازی به ترویج و معرفی منطق فازی کمک زیادی کرد. مثلا طراحی و شبیه‌سازی سیستم کنترل فازی برای راه‌آهن Sendiaتوسط دو دانشمند به نام‌های Yasunobo و Miyamoto در سال ۱۹۸۵، نمایش کاربرد سیستم‌های کنترل فازی از طریق چند تراشه‌ مبتنی بر منطق فازی در آزمون «پاندول معکوس» توسطTakeshi Yamakawa در همایش بین‌المللی پژوهشگران منطق فازی در توکیو در سال ۱۹۸۷ و نیز استفاده از سیستم‌های فازی در شبکه مونوریل توکیو و نیز معرفی سیستم ترمز ABS مبتنی بر کنترل‌های فازی توسط اتومبیل‌‌سازی هوندا در همین دهه تاثیر زیادی در توجه مجدد دانشمندان جهان به این حوزه از علم داشت.

 

● فراتر از هوشمندی ماشین

چنان که گفتیم، هوش مصنوعی دانش و مهندسی ساختن ماشین‌های هوشمند، به ویژه کامپیوترهای هوشمند است. اما به‌راستی هوشمند چیست؟ در واقع هنوز دانشمندان نتوانسته‌اند تعریف واحدی از هوشمندی ارائه دهند که مستقل از «هوش انسان» باشد. ما می‌دانیم که برخی از ماشین‌ها یا جانداران می‌توانند هوشمند باشند، اما بشر هنوز نمی‌داند که مایل است کدام دسته از فرآیندهای محاسباتی یا پردازش را هوشمندی بنامد. بنابراین برای پاسخ دادن به این پرسش که «آیا فلان ماشین هوشمند است؟» هنوز فرمول مشخصی وجود ندارد، در واقع هوشمندی، خود یک مفهوم‌ فازی و نادقیق است. هوشمندی را می‌توان فرآیندی تلقی کرد که دانشمندان هنوز در حال شبیه‌سازی، تحلیل و حتی تعریف مشخصه‌های آن هستند.

موضوع مهم دیگر که در ارتباط با هوش مصنوعی مطرح است، هدف دانشمندان از به کارگیری آن است. روشن است که هدف اولیه بشر از ورود به این موضوع، شبیه‌سازی هوش انسان در کالبد ماشین بوده است. ولی امروزه دیگر چنین نیست و این تصور که هدف علم هوش مصنوعی تنها شبیه‌سازی هوش انسانی است، تصوری نادرست است. در حقیقت موضوع شبیه‌سازی هوش انسانی عاملی پیش‌برنده در این حوزه از علم است که به دانشمندان انگیزه می‌دهد تا آن را توسعه دهند، اما در خلال روند توسعه، بشر می‌تواند به دستاوردهایی برسد که در تمام زمینه‌ها کاربرد دارد. سیستم‌های خبره و مبتنی بر دانش نمونه‌ای از این دستاوردهاست. بسیاری از نرم‌افزارهای موسوم به سیستم‌های تصمیم‌سازی (Decision Making Systems) در شاخه اقتصاد یا سیستم‌هایی که در تجزیه و تحلیل داده‌های پزشکی به کار می‌روند از این دستاورد بهره می‌گیرند.


/fa.wikipedia.org

http://www.meta4u.com

http://www.meta4u.com

 

 

فناوری فشرده سازی تصویر چگونه عمل می کند؟

فشرده سازی تصویر یکی از تکنولوژی هایی است که در فضای رسانه و رایانه بسیار مفید و با اهمیت است و با استفاده از آن می توان حجم تصاویر را تا حد خوبی کاهش داد. اهمیت از این تکنولوژی زمانی مشخص می شود که حجم عکس برای شما مهم باشد و کاهش چند درصد از حجم آن نیز برای شما غنیمت باشد. در این صورت است که به فناوری و تکنولوژی فشرده سازی تصاویر اهمیت خواهید داد.

اگر از شبکه های اجتماعی و اینترنت برای ارسال یا دریافت فایل و تصویر استفاده کرده باشید حتما متوجه شده اید که فایل های حجیم با چه سختی ارسال یا دریافت می شوند. حال تصور کنید روشی وجود داشته باشد که حجم این فایل ها (مخصوصا تصاویر) را کاهش می دهد بدون این که از کیفیت آنها کاسته شود. در این صورت حتما تمایل دارید از این روشها استفاده نمایید.

چرا باید تصاویر را فشرده سازی کرد؟

در ابتدا شاید این سوال بوجود آید که چرا باید تصاویر و یا فایل ها را فشرده سازی کرد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که اصلی ترین دلیل فشرده سازی فایل ها و تصاویر کاهش حجم آن می باشد. این موضوع در ارسال و دریافت فایل ها بسیار تاثیرگذار است و زمان لازم برای آن را کاهش می دهد. همچنین باعث می شود زمان بارگذاری وب سایت ها نیز کاهش یابد و باعث می شود مجموع حجم مصرف شده از حافظه رایانه شما کمتر شود. در بعضی حتی امکان ارسال فایل های حجم بالا وجود ندارد و به ناچار باید حجم فایل را کاهش داد که در این صورت فشرده سازی تصویر روش مناسبی می باشد. خب همین چند دلیل برای فشرده سازی تصاویر کافیست و باعث می شود افراد از این فناوری استفاده نمایند.

فشرده سازی تصویر چیست؟

تکنولوژی فشرده سازی تصویر در حقیقت فشرده سازی اطلاعات داخل تصویر می باشد. در این روش افزونگی محتویات داخل تصویر کاهش می یابد و باعث بهینه سازی شدن تصویر می شود که نتیجه آن فشرده یا کم حجم شدن تصویر می باشد. به این صورت که بخش های اضافی و زاید (افزونگی) موجود در اطلاعات تصویر حذف می شوند و همین باعث بهینه شدن و کم حجم شدن تصویر می شود.

برای فشرده سازی تصاویر روشهای مختلف با الگوریتم های مختلفی وجود دارد که هر یک از این روشها در نهایت منجر به کاهش حجم تصویر می شود. اما در نوع انجام با یکدیگر متفاوت هستند و بسته به روش مورد استفاده مقدار حجم کاهش یافته نیز متغیر خواهد بود.

روشهای فشرده سازی تصویر

برای فشرده سازی یا بهینه سازی تصویر دو روش از نظر نتیجه وجود دارد. یکی فشرده سازی بدون اتلاف (Lossless) که در آن کیفیت تصویر کاهش نمی یابد اما ضریب فشرده سازی کمتری دارد و مقدار کمتری از حجم عکس کاهش می یابد. دیگر روش بااتلاف (Lossy) است که نسبت به نوع اول فشرده سازی و کاهش حجم بیشتری به دنبال دارد. اما کاهش کیفیت نیز به همراه خواهد داشت. بسته به نیازی که از تصویر یا فشرده سازی دارید باید نوع فشرده سازی را انتخاب نمایید. به عنوان مثال برای فشرده سازی نقشه ها، تصاویر پزشکی، تصاویر اسکن و تصاویری که کیفیت آنها اهمیت بالایی دارد باید از روش بدون اتلاف استفاده کرد تا ضمن کاهش نسبی حجم فایل کیفیت آن آسیب نبیند. همچنین برای فشرده سازی تصاویر شبکه های اجتماعی، وب سایت ها، عکس های طبیعت و مناظر و … می توان از روش بااتلاف استفاده کرد. زیرا در این نوع تصاویر کیفیت اهمیت بالایی ندارد و استفاده از این روش می تواند باعث کاهش حجم بیشتری از تصویر باشد.

فشرده سازی بدون اتلاف

این روش را روش فشرده سازی بازگشت پذیر نیز می گویند. زیرا با استفاده از این روش امکان بازگردانی تصویر فشرده شده به تصویر اصلی وجود دارد. این روش ضریب فشرده سازی کمتری دارد و کیفیت تصویر را کاهش نمی دهد. برای فشرده سازی عکس ها با این روش الگوریتم های مختلفی وجود دارند که نتیجه بالا را به دست می دهند. رایج ترین الگوریتم حذف محتواهای تکراری با روشی خاص است. به این صورت سیستم از عبارات و متون تکراری فاکتور می گیرد و محتواهای اضافی را حذف می کند. برای درک بهتر موضوع به این مثال توجه کنید. تصر کنید محتوای ما «whatisimage whatisimage2 whatisimage3» باشد. اگر بخواهیم این متن را با روش فوق فشرده سازی کنیم لازم است از عبارت تکراری «whatisimage» فاکتور بگیریم و بقیه آنها را حذف نماییم. نتیجه به صورت «w (w)2 (w)3» در می آید. در این روش عبارت «(w)» به جای «whatisimage» قرار گرفته است و همین باعث شده طول متن مورد نظر تا حد زیادی کاهش یابد.

البته روش کمی پیچیده تر از این است و توسط رایانه انجام می شود. اما کلیت آن به این صورت می باشد. در تصاویر نیز به همین صورت است. فایل تصویر در رایانه حاوی مقدار زیادی کد به زبان رایانه است که پس از اجرا توسط کامپیوتر نتیجه آن که یک تصویر است نمایش داده می شود. بنابراین با این روش فشرده سازی می توان کدهای تصویر را بهینه کرد و از بخش های تکراری آن فاکتورگیری نمود که نتیجه آن کاهش حجم تصویر و فشرده شدن آن می باشد.

فشرده سازی بااتلاف

روش دیگر فشرده سازی بااتلاف یا فشرده سازی بازگشت ناپذیر می باشد که در آن کیفیت تصویر کاهش می یابد و بر خلاف روش قبلی امکان بازگردانی تصویر فشرده شده به تصویر اصلی وجود نخواهد داشت. در حقیقت نقطه ضعف اصلی این روش از دست رفتن اطلاعات و داده های موجود در تصویر طی فرایند می باشد. به همین دلیل استفاده از آن برای تصاویر مهم و لازم برای آرشیو اطلاعاتی مناسب نمی باشد.

فشرده سازی با اتلاف

البته باید توجه داشت که این روش یک امتیاز مهمی دارد و آن ضریب بالای فشرده سازی می باشد. یعنی حجم کاهش یافته از تصویر طی این فرایند بیشتر است و در نتیجه تصویر فشرده شده حجم کمترین خواهد داشت.

از این روش در شبکه های اجتماعی، پیام رسان ها، نرم افزارهای ارسال فایل، وب سایت ها و … که حجم تصویر بر کیفیت آن ارجحیت دارد استفاده می شود.

ابزارهای فشرده سازی عکس

حال با توجه به مطالب مذکور اگر تمایل دارید تصاویر خود را فشرده سازی کرده و حجم آنها را کاهش دهید می توانید از نرم افزارهای مربوطه و وبسایت های سرویس دهنده در این زمینه استفاده نمایید. نرم افزار و وبسایت های مختلفی برای فشرده سازی تصویر وجود دارند که با جستجو در اینترنت به راحتی آنها را پیدا خواهید کرد. اگر از سرویس های آنلاین استفاده کنید لازم است ابتدا تصاویر خود را در بخش مربوطه وب سایت بارگذاری نموده و سپس عملیات فشرده سازی را آغاز نمایید. پس از انجام عملیات لینک دانلود تصویر فشده شده در اختیار شما قرار خواهد گرفت و می توانید آن را دانلود کنید.

بدی این روش این است که شما باید ابتدا فایل اصلی خود را که احتمالا حجم بالایی نیز دارد ارسال کنید تا وب سایت سرویس دهنده عملیات فشرده سازی را انجام دهد. برای تصاویر حجم بالا و یا تصاویر خصوصی و شخصی این روش اصلا مناسب نیست و عملا امکان ارسال فایل وجود ندارد. به جای آن بهتر است از نرم افزارهای فشرده سازی تصویر استفاده کنید. Advanced JPEG Compressor و PicShrink دو برنامه فشرده سازی مخصوص دسکتاپ هستند که با استفاده از آنها می توانید تصاویر حجم بالا را نیز فشرده نمایید. مزیت استفاده از نرم افزار این است که دیگر نیازی به ارسال تصاویر و فایل ها به وب سایت سرویس دهنده وجود ندارد و می توان عملیات را در رایانه شخصی انجام داد.

انواع روشهای فشرده سازی تصویر

فشرده سازی تصویر یکی از روشهای کاهش حجم آن می باشد و برای ذخیره‌سازی عکس ها از این روش استفاده می شود تا حجم اطلاعات و حافظه مصرفی تا جای ممکن کاهش پیدا کند. برای انجام این کار دو روش بااتلاف و بدون اتلاف کیفیت تصویر وجود دارد که به وسیله الگوریتم های مختلف رایانه ای انجام می شود. در ادامه برخی از روشهای فشرده سازی تصاویر را ذکر خواهیم کرد.

در روشهای فشرده اگر بخواهیم درصد فشرده سازی بیشتر باشد باید قبول کنیم که بخش‌هایی از اطلاعات و داده‌های موجود در تصویر کنار گذاشته شود و به عبارت دیگر حذف شود. در این صورت مشاهده می شود که تصویر فشرده شده تا حدودی کیفیت خود را از دست داده است. اما در روشهای بدون اتلاف چنین نیست و کیفیت تصویر تغییری نمی کند اما در عوض مقدار فشرده سازی و کاهش حجم فایل در این روشها پایین تر می باشد.

در روش فشرده سازی تصویر میزان کنار گذاشتن یا حذف بخشهای از تصویر به وسیله ضریب یا نسبت فشرده‌سازی معین می شود. هرچه این ضریب بیشتر باشد مقدار فشرده سازی و مقدار حذف اطلاعات بیشتر خواهد بود و در نهایت کیفیت تصویر نیز بیشتر کاهش می یابد. اما باید گفت که در این روش ذخیره‌سازی و انتقال داده ها بسیار راحت تر بوده و عملیات فشرده سازی تصویر سریع تر انجام می شود.

امروزه برای فشرده‌سازی عکس روشهای مختلفی وجود دارد که بسیار پیشرفته هستند. فشرده‌سازی تصویر از اصلی مهم پیروی می کند و آن این است که چشم انسان فاصله بین دو نقطه کوچک در تصویر را تقریبا یکسان می بیند. بر همین اساس در روشهای مختلف فشرده سازی از این اصل استفاده کرده و طیف خاصی از رنگ ها که توسط چشم انسان قابل تشخیص نمی باشد را حذف می کنند.

روشهای فشرده سازی تصویر

اما پس از توضیحات ابتدایی برویم سر اصل موضوع یعنی روشهای فشرده سازی تصویر. به طور کلی ۵ روش فشرده سازی تصویر (JPEG، MPEG، MP3، MPEG2، MPEG) مد نظر ما می باشد که یک یک آنها را ذکر کرده و توضیح می دهیم.

روش JPEG 
این فرمت مخفف عبارت JOINT PHOTOGRAPHIC EXPERT GROUP و به معنی «گروه مشترک کارشناسان گرافیک» است. از این نام برای نوعی فشرده سازی تصویر نیز استفاده شده است. روش JPEG اولین و البته ساده ترین روش فشرده سازی تصویر می باشد که جهت فشرده‌سازی تصاویر گرافیکی استفاده ایجاد شده است.

فشرده سازی به روش jpeg

از این روش همچنین جهت فشرده‌سازی تصاویر متحرک نیز استفاده شد. برای دستیابی به این هدف تصاویر مورد نظر فریم به فریم فشرده می‌شدند. اما برای حل این مشکل روش دیگری به نام MOTION JPEG به معنی «JPEG متحرک» ابداع شد که از آن جهت ارتباط دادن تصاویر فریم شده به هم و ساخت یک عکس متحرک استفاده شد.

روش MPEG
نام فرمت MPEG مخفف عبارت MOVING PICTURE EXOERT GROUP و به معنی «گروه کارشناسان تصویر متحرک» می باشد. روش مذکور در ابتدا آن داده های تصویری را با سرعت حدود ۵ مگابیت در ثانیه انتقال می داد که در نهایت منجر به ایجاد تصاویر ویدئویی می‌شد. با این روش از فشرده سازی تصاویر امکان ذخیره سازی تصاویر متحرک برای ۷۰ دقیقه و به اندازه ۶۵۰ مگابایت فراهم بود. در روش MPEG بیت‌ (Bit) های داده به صورت سریالی ارسال می‌شوند که در کنار آنها بیت‌های کنترل و هماهنگ‌کننده نیز ارسال می شوند که مکان و نوع جاگذاری بیت‌های اطلاعاتی را برای ثبت اطلاعات صدا و تصویر تعیین می کند. البته روش کار کمی پیچیده تر از این است که توسط رایانه انجام می شود.

روش MPEG2
در این روش که MPEG2 نام دارد از ضریب فشرده‌سازی بالاتری نسبت به روشهای پیشین استفاده می شود. در این روش امکان بررسی داده ها ۱۵ مگابیت در ثانیه وجود دارد و از آن در DVD ها استفاده می شود. لازم به ذکر است که در روش MPEG2 هر فریم (Frame) تصویر شامل چندین سطر از اطلاعات دیجیتالی می باشد که با روشهای پیشرفته جایگذاری می شوند.

روش MPEG-4
از این روش در تجهیزاتی استفاده می شود که با انتقال کند یا سریع اطلاعات فعالیت می کنند. در این روش توانایی جبران خطا و ارائه کیفیت بالای تصویر وجود دارد. موضوع جبران خطا در مورد رایانه، تلفن همراه و شبکه اهمیت بالایی دارد که در این روش مدنظر گرفته شده است. به عنوان مثال در شبکه های کامپیوتری تصویر مورد نظر باید برای کاربران دارای مودم کند یا سریع به خوبی نمایش داده شود. در این صورت استفاده از روش MPEG-4 مناسب می باشد. همچنین از این روش در دوربین‌های تلویزیونی نیز استفاده می شود.

روش MPEG-4 کاربرد فراوان دارد که نمونه آن در فیلم صحنه بازی تنیس است. در این حالت می توان صحنه را به دو مولفه بازیکن و زمین بازی تقسیم کرد که در آن زمین بازی دائما ثابت می باشد و در تمام تصاویر تکرار می شود. اما بازیکن همواره در حال حرکت می باشد. در این روش پهنای باند اشغالی بسیار کاهش می یابد و با روشهای پیشرفته حجم فایل ها کاهش می یابد.

لازم به ذکر است که علاوه بر این روشها اخیرا روش جدیدی توسط شرکت گوگل ابداع شده که می تواند حجم تصاویر را تا حد زیادی کاهش دهد. گفته می شود استفاده از این روش کاربران شاهد کاهش ۳۵ درصدی حجم تصویر خواهند بود.


در ادامه مطالعه فایل های زیر می تواند کمک کننده باشد:

الگوریتم های فشرده سازی بدون اتلاف

رمز فایل: behsanandish.com

فشرده سازی بدون اتلاف

رمز فایل: behsanandish.com

فشرده سازی تصویر به روش MPEG

رمز فایل: behsanandish.com

فشرده سازی تصویر قسمت 1
فشرده سازی تصویر قسمت 2